Forensisch onderzoekers besteden veel aandacht aan hun rapportages. Het uitvoeren van het onderzoek en het verkrijgen van de ‘droge’ onderzoeksresultaten is maar een deel van het werk. Het gemakkelijke deel veelal.
De conclusie die in onderzoeksrapporten wordt vermeld is veel lastiger. Wat betekenen de onderzoeksresultaten in de onderhavige situatie? En hoe vertel je als onderzoeker wat je resultaten betekenen zonder dat je – onbedoeld – conclusies trekt die aan de rechter voorbehouden zijn?
De woorden en zinnen die onderzoekers weergeven in hun conclusies, zijn zo opgesteld dat alleen de betekenis van de onderzoeksresultaten wordt weergegeven, zonder op de stoel van de rechter te gaan zitten.
Toch worden er in de praktijk af en toe verkeerde betekenissen toegekend aan de conclusies in een forensisch onderzoeksrapport.
In dit artikel beschrijf ik enkele van deze gebruikte termen en de betekenis die wel en niet kan worden toegekend aan uitspraken in forensische onderzoeksrapportages.
-
Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid …
De term ‘met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’ betekent niet hetzelfde als ‘het is zo’ of ‘zeker’ of ‘100%’.
Omdat ‘met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid’ de hoogste mate van zekerheid is die in een forensisch onderzoek kan worden gegeven, wordt er vaak wel de betekenis aan gegeven dat er geen enkele twijfel meer is. Terwijl juist ook bij deze term wordt aangegeven dat, wat de wetenschap betreft, er nog een (zeer) kleine mogelijkheid bestaat dat de waarheid anders ligt dan dat de resultaten weergeven. Absolute zekerheid zal zelden tot nooit kunnen worden geconcludeerd uit onderzoeksresultaten.
-
Komt overeen met …
De term ‘komt overeen met’ is niet hetzelfde als ‘hij is de dader’ of ‘het is zo’.
Komt overeen met wordt vaak gebruikt in een vergelijking waarbij bepaalde eigenschappen van een gevonden sporenmateriaal wordt vergeleken met een referentiemateriaal of referentiebestand.
Zo kan bijvoorbeeld de chemische samenstelling van inkt waarmee een handtekening is geplaatst, worden vergeleken met de inkt in een bepaalde balpen. Als alle gemeten chemische eigenschappen overeenkomen, wil dat nog niet direct zeggen dat de handtekening ook met die specifieke balpen is geschreven. Maar de onderzoeksresultaten geven wel aan dat de gemeten eigenschappen exact met elkaar overeenkomen.
-
Aanwezigheid van sporen
Het feit dat er sporen van een individu aanwezig zijn, betekent niet dat deze persoon ook betrokken is bij een gepleegd delict.
Sporen blijven overal achter. Met name sporen als haren en huidcellen blijven gemakkelijk achter en raken gemakkelijk verspreid. Maar ook vingerafdrukken blijven de hele dag door achter op alle oppervlakken die we met blote handen (vingers) aanraken. Wordt er een delict gepleegd op de locatie waar jouw vingerafdrukken zijn achtergebleven, dan wil dat niet direct zeggen dat jij ook betrokken bent bij dat delict. Maar je sporen worden er wel aangetroffen.
-
Afwezigheid van sporen
Andersom kan ook.
Het feit dat er geen sporen van een individu worden aangetroffen betekent niet dat deze persoon ook niet betrokken was bij een gepleegd feit.
Sporen blijven gemakkelijk achter. En zeker bij de handelingen die worden uitgevoerd tijdens een delict, zijn er vele momenten waarop de dader sporen kan achterlaten op de locatie of aan of op zijn slachtoffer. Wanneer er in het onderzoek een verdachte bekend wordt, maar geen enkel spoor op de locatie van hem afkomstig is, wil dat niet direct zeggen dat de verdachte het delict niet heeft gepleegd.
Tot besluit
Forensisch onderzoek is niet heilig. Het is een zeer belangrijk en waardevol middel om informatie te onttrekken aan de sporen die achterblijven (of meegenomen worden) bij het plegen van een delict.
Maar soms worden niet alle sporen gevonden. Soms zijn de sporen vernietigd voordat ze kunnen worden veiliggesteld. En soms kunnen de sporen de rechercheurs zelfs op het verkeerde been zetten.
Door voorzichtig te werk te gaan bij het geven van een betekenis aan forensische onderzoeksresultaten kan zoveel mogelijk informatie op een juiste manier uit sporen worden gebruikt bij het oplossen van vraagstukken.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
