Forensisch onderzoek is gebaseerd op vergelijking. Vergelijking van een spoor (van onbekende of betwiste herkomst) met een materiaal van bekende herkomst. Dit materiaal van bekende herkomst noemen we referentiemateriaal.
Het is niet altijd heel makkelijk om referentiemateriaal te verkrijgen. Als Particulier Onderzoekers hebben we geen toegang tot de nationale DNA-databank of vingerafdrukkendatabank. En vaak ook zijn er geen databanken van de materialen die we nodig hebben (zo bestaat er geen databank met authentieke handtekeningen of databank met stemgeluid). Eveneens kunnen we niemand dwingen om materiaal af te staan voor onderzoek.
Hoe kom je dan aan het benodigde referentiemateriaal als je toch een vergelijkend onderzoek wil laten uitvoeren? In dit artikel benoem ik drie manieren.
De wijze van verzamelen van referentiemateriaal is afhankelijk van de situatie en de aard van het materiaal.
1. Bij jezelf verzamelen
In veel situaties is het referentiemateriaal bij het sporenmateriaal beschikbaar. Als een glassplinter vergeleken moet worden met een gebroken koplamp (bijvoorbeeld om na te gaan of de glassplinter van de koplamp afkomstig is of van een ander voertuig), kan het glas van de kapotte koplamp dienen als referentiemateriaal.
Ook van handschriften hebben we vaak meer beschikbaar dan op eerste gezicht lijkt. De laatste jaren wordt steeds meer digitaal geschreven en gestuurd, maar er zijn toch nog steeds veel mensen die kerstkaarten en verjaardagskaarten met de hand schrijven. Ook notities op (getypte) documenten, kleine notitieblaadjes, boodschappenbriefjes en ingevulde kruiswoordpuzzels bevatten handschrift dat wellicht gebruikt kan worden als referentiemateriaal.
Het gaat hier wel om materiaal dat je bij jezelf kunt vinden of dat al in je bezit is. Het verzamelen van iemands vingerafdrukken door hem een glas water aan te bieden of een document vast te laten houden, is geen goed idee. Het is niet erg betrouwbaar (we weten nooit precies wiens afdrukken er nu allemaal op het glas of document zitten) en bovendien verkrijg je zo geen volledig vingerafdrukkensignalement van een persoon.
Regelmatig kan referentiemateriaal worden gevonden vlakbij het sporenmateriaal of reeds in bezit van de aanvrager van het onderzoek. Als het referentiemateriaal niet beschikbaar is bij de aanvrager, maar bij de wederpartij of een andere betrokkene. Dan zijn er nog twee manieren om dit materiaal te verkrijgen voor onderzoek.
2. Vragen
Je kunt het natuurlijk gewoon vragen. Soms heeft de persoon die het materiaal heeft, er helemaal geen probleem mee om het materiaal vrij te geven voor onderzoek.
Maar natuurlijk zijn er ook situaties waarin het vragen om medewerking van een ander (bijvoorbeeld de wederpartij) lastiger is. Zeker wanneer je daarbij aangeeft dat je het materiaal gaat gebruiken voor een onderzoek.
In de praktijk merken we vaak dat als je er goede uitleg bij geeft, de meeste mensen wel meewerken aan een onderzoek. Een goede uitleg over het onderzoek, de betekenis van eventuele onderzoeksresultaten en de mogelijke gevolgen van de onderzoeksresultaten helpt daar vaak bij.
3. Via de rechter verkrijgen
Mocht de ander toch weigeren om materiaal af te staan of beschikbaar te stellen voor onderzoek, kan nog een stap naar een rechter volgen. Als men aan de rechter uitlegt dat het materiaal benodigd is voor een (onafhankelijk) onderzoek, waarmee dan meer duidelijkheid wordt verkregen over de onderliggende situatie, zal een rechter vaak oordelen dat het materiaal voor onderzoek beschikbaar moet worden gesteld.
Ook hier is een goede uitleg van de reden waarom het materiaal benodigd is voor het onderzoek belangrijk.
Referentiemateriaal is cruciaal voor een onderzoek. Zonder referentiemateriaal kunnen veel onderzoeken niet of slechts gedeeltelijk worden uitgevoerd. Het materiaal is er vaak wel, maar niet altijd beschikbaar. Met één van bovenbeschreven methoden, kan het materiaal echter zo goed als altijd alsnog aangeleverd worden voor nader onderzoek.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
