Forensisch onderzoek speelt een belangrijke rol bij het onderzoek naar wat er gebeurt is en bij de bewijsvoering van het feit dat persoon x verantwoordelijk is voor de gebeurtenis.
Een aantal soorten forensisch onderzoek kennen we allemaal, vingerafdrukkenvergelijking, DNA-analyse uit sigarettenpeuken en bloedvlekken… Met als doelstelling om te onderzoeken of een spoor afkomstig is van een bepaalde persoon.
Maar de forensische wetenschap kan op veel meer vragen een antwoord geven dan alleen op ‘wie?’.
De hoeveelheid deskundigheidsgebieden en onderzoeksmogelijkheden en de variatie in situaties waarin onderzoek van waarde kan zijn is zo groot, dat het moeilijk is om direct te bepalen of een situatie forensisch kan worden onderzocht.
Hoe kun je nagaan of dat in jouw specifieke situatie ook zo is?
De driehoek
Kort door de bocht zijn er drie factoren van belang bij het selecteren of een forensisch onderzoek mogelijk is in een specifieke situatie. Deze factoren hangen aan elkaar vast en kunnen in iedere situatie anders worden ingevuld. De factoren zijn echter wel alle drie van belang bij het beantwoorden van de vraag: ‘Kan forensisch onderzoek een waardevolle rol spelen in deze situatie?’
De drie factoren kunnen worden weergegeven in een driehoek.
Doelstelling
Of een forensisch onderzoek daadwerkelijk waardevol kan zijn, hangt in eerste instantie altijd af van het doel dat men wil bereiken.
De doelstelling moet hier worden bezien als ‘de doelstelling van het specifieke vraagstuk’ niet ‘de doelstelling van het overkoepelende onderzoek’.
Het verschil hiertussen is zichtbaar in bijvoorbeeld de situatie waarin het overkoepelende doel van het onderzoek betreft het identificeren van een afzender van een anonieme brief. Twee verschillende specifieke doelstellingen in deze situatie kunnen zijn: ‘onderzoeken of het aanwezige handschrift op de anonieme brief afkomstig is van persoon x’ en ‘onderzoeken of de eventueel aanwezige vingerafdrukken op de anonieme brief afkomstig zijn van persoon x’.
Bij het bepalen óf en zo ja, welke forensische technieken geschikt zijn in de situatie, kan voor ieder specifiek doel de driehoek opnieuw worden ingevuld.
Beschikbare sporen
Uiteraard hangt de mogelijkheid van forensisch onderzoek af van de sporen die beschikbaar zijn (of kunnen worden gesteld) voor onderzoek. Soms kan het zoeken naar sporen ook een onderdeel uitmaken van het onderzoek. In bovengenoemd voorbeeld van de anonieme brief is snel duidelijk of het handschrift op de anonieme brief aanwezig is voor nader onderzoek. De aanwezigheid van vingerafdrukken zal eerst moeten worden onderzocht.
De beschikbare sporen zijn niet altijd geschikt voor nader onderzoek. Stel dat de tekst in de anonieme brief bestaat uit slechts drie woorden, dan wordt een vergelijkend handschriftonderzoek zeer moeilijk. Het resultaat zal geen grote mate van zekerheid geven over de identiteit van de schrijver.
Tevens moet bij de factor ‘beschikbare sporen’ rekening worden gehouden met de beschikbaarheid van vergelijkingsmateriaal.
Onderzoeksmogelijkheden
De derde factor is die van de mogelijkheden van de wetenschap. Niet alles kan. De wetenschap ontwikkelt zich nog dagelijks, en naast alle mogelijkheden die er wel zijn, zijn er ook nog heel veel zaken die (nog) niet kunnen worden onderzocht, of resultaten die niet kunnen worden bereikt.
Een onderzoek naar de gebruikte computer voor het opstellen van een anonieme brief geeft geen antwoord op de persoon die achter de computer heeft gezeten.
Doordat heel veel mogelijk is en we bijna dagelijks worden geïnformeerd over nieuwe ontwikkelingen en zelfs nieuwe onderzoeksmogelijkheden, lijkt het wel alsof alles onderzocht kan worden. In de praktijk ligt het echter niet zo simpel.
De factor ‘onderzoeksmogelijkheden’ in de driehoek wordt ingevuld afhankelijk van de mogelijkheden die ter beschikking staan. Bij de keuze voor het onderzoek is het beschikbare materiaal van belang en wordt gekeken naar welke resultaten kunnen worden behaald en of deze resultaten wel leiden tot een antwoord op de specifieke doelstelling.
Invullen van de driehoek
De driehoek wordt telkens weer anders ingevuld. Afhankelijk van de informatie die aan de start van het onderzoek bekend is, kan meestal één of twee factoren van de driehoek al worden ingevuld. Het is aan de adviseur om de driehoek compleet te maken en hierbij te proberen om te komen tot een invulling die de opdrachtgever zo goed mogelijk bij zijn overkoepelende doelstelling brengt.
Er zijn veel verschillende vormen van forensisch onderzoek die duidelijkheid kunnen brengen in tal van vraagstukken. Vaak is het niet direct duidelijk óf forensisch onderzoek in een specifieke situatie van waarde kan zijn.
Als de drie factoren uit de driehoek kunnen worden ingevuld, ínclusief de verbindingen tussen de factoren, kan antwoord worden gegeven op de vraag welke wetenschappelijke technieken waardevol kunnen zijn.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
