Hoe vaak maak jij een foutje als je een tekst op papier schrijft?

Geen spel- of grammaticafoutjes, maar een andere letter of een ander woord dan dat je bedoeling was?

Hoe kan dat nou? Je bedenkt wat je wilt schrijven en vervolgens komt er iets anders uit je pen…

Je arm- en handspieren zijn sneller dan je ogen en je brein.
Het schrijven van letters en woorden is een automatische beweging. Als je nadenkt over de vorm van de letters die je op papier zet, schrijf je veel langzamer en verdwijnt je eigen kenmerkende handschrift.

En daar wordt bij forensisch onderzoek aan handschrift gebruik van gemaakt.

Automatische beweging

Het schrijven van letters en woorden is een handeling die je jezelf zo eigen hebt gemaakt, dat je er niet meer over na hoeft te denken. Je maakt de beweging en vervolgens geven je ogen aan of de beweging die je gemaakt hebt ook overeen komt met wat je graag op papier zou willen zien.

De beweging die je zelf hebt geprogrammeerd, maakt dat we allemaal in meer of mindere mate afwijken van het schoolvoorbeeld van een letter.
En omdat deze beweging is geprogrammeerd, vormt de combinatie van bijzonderheden in de letters van iemands schrift een uniek patroon.

Ook in verschillende teksten die je allemaal zelf hebt geschreven, komen verschillen voor. Soms ligt dat aan de ondergrond, je schrijfgerei of je haast had of juist een net document wilde opstellen.
Dit noemen we de natuurlijke variatie in iemands schrift. Ook deze variatie hebben we allemaal. De onderliggende geprogrammeerde unieke kenmerken, maakt dat zelfs tussen deze verschillende schrijfwijzen nog schrijverkenmerken te vinden zijn.

Handtekening

Een handtekening is een nog sterker geprogrammeerde beweging dan schrift. Bij het schrijven van letters en woorden is het de bedoeling dat iemand anders (of de schrijver zelf) kan lezen wat de auteur bedoeld. Het plaatsen van een handtekening is een unieke geprogrammeerde beweging die niet leesbaar hoeft te zijn. Hierdoor heeft de auteur meer lijncombinaties tot zijn beschikking om een handtekening vorm te geven.

Namaken of natekenen

Als je heel erg je best doet, kun je een letter anders schrijven dan dat je normaal zelf zou doen. Dit betreft echter geen geprogrammeerde handeling meer, maar een arm- en handbeweging waar je over nadenkt voordat je je spieren aanstuurt, en waarbij je de feedback van je ogen gebruikt om je spieren te sturen. Dit is wat er gebeurt bij het natekenen van iemands handtekening of het namaken van iemands schrift.

In nagemaakt schrift is zichtbaar dat de lijnen niet met een automatische beweging zijn gemaakt, maar dat er bij het maken van het schrift gestuurd is op basis van (min of meer) gecontroleerde beweging van de spieren.
En zelfs in dit schrift zijn er bepaalde vormen en bewegingen in het schrift terug te herkennen die in je normale schrift ook voorkomen. De wijze van vorming van letters en woorden, ligt zo grondig vast, dat het zo goed als onmogelijk is om al jouw unieke kenmerken te manipuleren.

Probeer het zelf maar eens

Probeer maar eens een zin te schrijven met je linkerhand (en voor linkshandigen, met de rechterhand). Je zult merken dat je langzamer schrijft als normaal, dat de letters vaak iets groter of iets kleiner zijn dan je normaal schrijft en dat je moeite hebt om op een rechte lijn te blijven schrijven.

Dit komt omdat je hersens geen programmaatje hebben om de spieren in je niet-dominante arm en hand aan te sturen voor het maken van schrift.

Onderzoek aan handschrift

Het vergelijkend onderzoek aan schrift en handtekeningen richt zich op de unieke kenmerken in letters of de unieke kenmerken in een handtekening.

Voor het onderzoek is dus altijd referentiemateriaal nodig. Met behulp van het referentiemateriaal (verschillende handtekeningen of schriften van dezelfde (bekende) auteur) wordt de natuurlijke variatie en de unieke schrijverkenmerken van deze persoon in kaart gebracht.
Vervolgens vindt een vergelijking op basis van de relevante kenmerken in iemands schrift plaats.

Ook met behulp van referentiemateriaal kan het nog voorkomen dat een betwist schrift buiten de (in het referentiemateriaal aanwezige) natuurlijke variatie toch van dezelfde schrijver afkomstig is. Het referentiemateriaal is namelijk ook begrensd. De onderzoeker zal op basis van zijn ervaring en deskundigheid een oordeel vormen over de waarde van de gevonden overeenkomsten en verschillen tussen het betwiste schrift en het referentiemateriaal.

Samen naar de waarheid!
Cynthia