Vandaag is het tweede kerstdag. In bijna alle woningen staat een kerstboom, versierd met kerstballen, slingers en lampjes, te fonkelen. In Nederland worden sparren het hele jaar door gekweekt speciaal voor het kerstfeest in december.
De kerstbomen die in de Nederlandse woonkamers staan, worden voornamelijk gekweekt in Nederland, België en Duitsland. Het duurt ongeveer 5 tot 10 jaar voordat een spar gekapt wordt en als kerstboom kan worden versierd.
Datering van hout in forensisch onderzoek
In het forensisch onderzoek wordt datering van hout gebruikt bij bijvoorbeeld het vaststellen van de authenticiteit van een antieke viool of de datering van het frame van een schilderij. Hierbij wordt aan de hand van dateringkenmerken in het hout bepaald uit welke periode het hout afkomstig is.
Bij bomen wordt de leeftijd onder andere bepaald aan de hand van de jaarringen die aanwezig zijn in de boomstam. De wetenschap die zich bezighoudt met ouderdom en herkomst van hout heet Dendrochronologie.
Jaarringen
Jaarringen bestaan uit donkere en lichte kringen. In het voorjaar groeien bomen sneller en worden de lichtere ringen gevormd. Zodra het kouder wordt, groeien bomen langzamer en worden de donkere ringen gevormd. De cellen zitten dan dichter op elkaar. Een donkere en een lichte ring vormen samen een jaar van groei.
Ook de omstandigheden waarin een boom groeit, heeft invloed op de groei van de boom en de vorming van de stam. De bodemsoort, ernstige droogte, een insectenplaag of een object dat de groei van de boom beïnvloedt, laten allemaal sporen na in de stam.
Wanneer de groeiomstandigheden gunstig zijn, wordt een bredere groeiring gevormd. De verschillen hierbij zijn minimaal. In de dendrochronologie wordt de breedte van jaarringen tot op een honderdste millimeter bepaald.
Herkomst hout
Het effect van de groeiomstandigheden zorgt ervoor dat aan de hand van een stam ook de geografische herkomst van het hout kan worden bepaald. Is het hout afkomstig uit Noord-Nederland, België of Frankrijk?
Dendrochronologen hebben kalenders aangelegd van de vorming van jaarringen in verschillende gebieden. Deze kalenders lopen tot duizenden jaren terug in de tijd.
Wanneer er twijfel bestaat over de oudheid van een houten object, worden de jaarringen in kaart gebracht en vergeleken met de jaarkalenders. Aan de hand van deze vergelijking kunnen experts een uitspraak doen over de herkomst van het hout.
Conclusie
Wanneer twijfel bestaat over de authenticiteit van een object waar hout in verwerkt is, kan dendrochronologie belangrijke aanwijzingen geven over de oudheid en herkomst van het aanwezige hout.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
Je hebt de c-14 dateringstechniek. Dan bepaalt men aan de hoeveelheid c-14 in een stuk hout Hoe oud dat stuk hout is, wanneer die boom gekapt is. Maar kernhout is toch al dood? Dus als een boom gekapt wordt in zeg 1800 en die boom is dan 200 jaar oud, dan is het oudste kernhout toch volgens dateringstechniek al 400 jaar geleden begonnen met c-14 vermindering?
Datering en vaststelling van een periode van ontstaan etc. aan de hand van jaarringen snap ik niet. Een boom/stuk hout met jaarringen die getuigen van een leeftijd van bijv 100 jaar, kan geleefd hebben in onverschillig welke eeuw, lijkt me. Benieuwd naar de oplossing.
Beste Tjitte,
Jaarringen vormen zich niet ieder jaar hetzelfde. Afhankelijk van de omstandigheden in een jaar, zal de jaarring dikker of dunner, donkerder of lichter, etcetera zijn. Omdat een boom niet verplaatst, en men inmiddels kalenders vol informatie heeft over de omstandigheden in bepaalde jaren op bepaalde locaties én omdat deskundigen weten wat de gevolgen van deze omstandigheden op de vorming van jaarringen in verschillende soorten bomen zijn, kan worden herleid uit welke tijdsperiode het hout afkomstig is.
Dit is uiteraard geen eenvoudig karweitje. Het is dan ook nodig om vele jaarringen beschikbaar te hebben zodat men kan vaststellen welke opeenvolgende jaren zichtbaar zijn in de jaarringen en dus in welke tijdsperiode de boom heeft gegroeid.
Maakt dit het je wat duidelijker?
Vriendelijke groeten,
Cynthia
Beste Lex,
Inderdaad kan via koolstofdatering ook de oudheid van hout worden bepaald (onder bepaalde omstandigheden). Bij de interpretatie van de onderzoeksresultaten, wordt rekening gehouden met alle factoren die het koolstofgehalte in het hout bepalen.
Een C14-datering zal ook nooit in een exact jaartal resulteren. Maar altijd in een tijdspanne.
Met vriendelijke groeten,
Cynthia
Is de leeftijd van de boom in het bepalen van de autenticiteit van bijvoorbeeld bovengenoemde antieke viool of frame van een schilderij überhaaupt relevant?
Een vervalser zal toch te allen tijde gebruik maken van – nog volop voorhanden – oud hout?!
Hallo Paul,
Dat kan inderdaad, maar mocht je wel kunnen vaststellen dat het hout gekapt is na de datum/periode waarvan geclaimd wordt dat het object vandaan komt, kan je er wel iets over zeggen.
Het dateren van het hout is dan ook altijd (net zoals bijna alle onderzoeken) slechts één onderzoek dat wordt uitgevoerd voordat een duidelijke conclusie over de onderliggende vraagstelling wordt getrokken.
Bij antieke voorwerpen zijn er ook altijd onderdelen die later kunnen zijn gerestaureerd, zodat je nooit een eenduidige conclusie kan trekken op basis van onderzoek aan maar één aspect van het object. Naast houtdatering zal dus ook naar andere aspecten van het object worden gekeken.
Vriendelijke groeten,
Cynthia