De aanwezigheid van medicijnen of verdovende middelen in een menselijk lichaam kan worden aangetoond door middel van een test in urine, speeksel of bloed. Na enkele uren of dagen zijn de stoffen echter uit het lichaam verdwenen. De testen zullen dan geen aanwezigheid meer aantonen. Met behulp van onderzoek in hoofdhaar kan echter nog na langere tijd worden aangetoond of iemand medicijnen of verdovende middelen gebruikt heeft.

Groei van hoofdhaar

Haren zijn opgebouwd uit cellen die worden aangemaakt vanuit de haarwortel en vervolgens naar buiten worden geduwd door nieuwe cellen. Onderweg van de haarwortel naar de hoofdhuid, veranderen de cellen. De cellen verhoornen en vormen dan de haar die we zien aan de buitenzijde van het lichaam. Tijdens het proces van verhoornen (ookwel afsterven) van de cellen, verliezen de cellen hun celkern. (Dit is ook de reden dat in hoofdhaar geen (volledig) DNA-profiel meer kan worden gevonden).

Stoffen in de hoofdhaarcellen

Onder aan de haarwortel is een verbinding met bloedvaatjes die de haarwortel voorzien van voedingsstoffen en bouwstenen om nieuwe cellen mee te kunnen aanmaken. Verschillende lichaamsvreemde stoffen in de bloedbaan, bereiken ook de haarwortel en worden afgezet in de nieuwe haarcellen die worden aangemaakt. De stoffen die in het bloed aanwezig zijn op het moment dat nieuwe haarcellen in de haarwortel worden aangemaakt, zijn dan dus ook in de haarcellen aanwezig. Als de haarcellen vervolgens afsterven, blijven deze stoffen wel aanwezig in de dode cellen. De haarcellen geven dus weer wat een persoon op het moment van aanmaak van de haren in zijn bloedsomloop had.

Externe verontreiniging

Hoofdhaar kan natuurlijk ook aan de buitenzijde resten van verdovende middelen of andere stoffen bevatten.
Veel van de stoffen waar de buitenzijde van hoofdhaar mee in aanraking komt, kan er eenvoudig worden afgewassen (denk aan haargel of stof/vuil).
Hoofdharen hebben echter ook de eigenschap om stoffen die van buitenaf worden aangebracht, in zich op te nemen (denk bijvoorbeeld aan haarverf).

Laboratoria hebben verschillende wasprocedures ontwikkeld waarmee hoofdharen voorafgaand aan de toxicologische analyse worden ontdaan van alle stoffen die langs de externe weg in het hoofdhaar zijn gekomen.

Hiernaast wordt bij verschillende medicijnen en verdovende middelen de hoeveelheid aan afbraakproducten van de middelen in het hoofdhaar gemeten en niet de originele stof. Wanneer een medicijn in het lichaam is opgenomen, komen immers via de bloedbaan alleen bepaalde afbraakproducten van het medicijn in de haarcellen terecht. Als de volledige stof wordt aangetroffen, kan men zeker zijn dat de stof via uitwendige blootstelling in de haarcellen terecht zijn gekomen.

Er zijn echter ook verdovende middelen en medicijnen die rechtstreeks in de bloedbaan worden ingebracht (cocaïne, heroïne). Er zijn verschillende studies gedaan naar de wijze waarop onderscheidt gemaakt kan worden tussen stoffen die via de bloedbaan in de haarcellen terecht zijn gekomen en stoffen die via externe blootstelling in de haarcellen zijn beland. Onder andere de hoeveelheid van de stof die wordt aangetroffen in de haarcellen speelt hierbij een rol.

In de toxicologische rapportage zal worden meegenomen of de analyseresultaten het gevolg zijn van inwendige blootstelling, danwel mogelijk afkomstig zijn van externe verontreiniging.

Auteur: Cynthia Zwart