Waarom zou iemand zich melden bij een privaat onderzoeksbureau in plaats van zich met zijn zaak te melden bij de politie?

Deze vraag wordt me regelmatig gesteld. En in de praktijk is deze vraag bijna nooit relevant.

Privaat onderzoek wordt vaak gezien als een alternatief voor aangifte bij de politie. Of als een verlengstuk (als de politie een zaak niet oppakt, dan maar bij een particulier onderzoeker).

De praktijk werkt zo niet. Er is een groot verschil tussen situaties die aan een privaat instituut worden voorgelegd en situaties die worden gemeld bij en onderzocht door de politieorganisatie.

Het grootste verschil zit in de achtergrond van de situatie die wordt onderzocht.

Achtergrond van het onderzoek

Als er sprake is van een misdrijf. Iemand die slachtoffer is geworden van een strafbaar feit, wordt een onderzoek uitgevoerd door de politieorganisatie. Daar is die organisatie voor. De taak om strafbare feiten te onderzoeken en verantwoordelijken voor misdrijven aan te dragen bij het Openbaar Ministerie, zodat vervolging plaats kan vinden, is de taak van de politie.

Een privaat onderzoeksbureau heeft niet de taak om misdrijven te onderzoeken en verdachten van deze misdrijven te identificeren.

Privaat onderzoeksbureaus voeren onderzoek uit wanneer een de situatie van de opdrachtgever niet door de politie kan worden onderzocht.

Het betreft civiele zaken (zaken wanneer er geschillen zijn tussen twee private partijen over bijvoorbeeld een onderlinge overeenkomst), zaken waarin een persoon zich benadeeld acht door een ander of door een overheidsinstantie of andere zaken waarin personen twijfels hebben over gebeurtenissen in hun leven en daar graag opheldering over willen.

Private onderzoeksbureaus helderen situaties op, middels onderzoek. En soms leiden de bevindingen van een privaat onderzoek ertoe dat een opdrachtgever besluit juridische stappen te ondernemen.

Op die manier komt het werk van een privaat onderzoeker enigszins overeen met het werk van de politieorganisatie. Situaties worden opgehelderd, informatie over een situatie wordt verzameld, zodat mogelijk een juridisch traject kan volgen.

Een andere situatie waarin het werk van een privaat onderzoeker erg lijkt op dat van de politieorganisatie, is wanneer een verdachte vraagt om de hulp van een privaat onderzoeker. Regelmatig wordt gevraagd of een privaat onderzoeker kan kijken naar het dossier dat het Openbaar Ministerie gebruikt om een verdachte te vervolgen. Soms kan de privaat onderzoeker de verdachte helpen met het duiden van de informatie die in het dossier is opgenomen en het geven van advies

Is opsporing een taak van de politie?

De politie is toch de aangewezen organisatie om misdrijven op te sporen? Om onrecht aan te pakken en met hun gedegen kennis, ervaring en toegekende bevoegdheden de daders en verantwoordelijken van misstanden te onderzoeken en door het Openbaar Ministerie te laten vervolgen.

Jazeker.

Maar de politieorganisatie heeft ook zo zijn beperkingen. Als overheidsorganisatie bevindt de politie zich in een kader waar ze niet buiten mogen treden.

En dat is maar goed ook.

Het kader zorgt ervoor dat de bevoegdheden die de politie heeft gekregen (onderzoeksmogelijkheden waarmee inbreuk op de privacy wordt gemaakt, kennis over de achtergrond van personen die voor verder niemand openbaar is) niet zonder aanleiding of vooraf opgesteld concreet doel kunnen worden gebruikt.

Eveneens zorgt het kader ervoor dat de focus van de politieorganisatie gericht is op de misdrijven en misstanden die de grootste impact hebben op de veiligheid van Nederland.

Hiertegenover staat dat wanneer jij of jouw situatie niet binnen het kader valt, de politieorganisatie je niet altijd van dienst kan zijn met een onderzoek zoals jij graag zou willen.

Betrokkenheid slachtoffer/aangever/opdrachtgever

Wanneer je een situatie meldt bij de politieorganisatie, wordt je aangifte opgenomen en neemt de politieorganisatie de aangifte in behandeling. Vanaf dat moment heeft de aangever (zo goed als) geen rol meer in het onderzoek. De politieorganisatie streeft haar doel na, en neemt beslissingen in het onderzoek.

In een privaat onderzoek blijft de opdrachtgever de regievoerder. Binnen bepaalde grenzen bepaald de opdrachtgever welk doel in het onderzoek wordt nagestreefd en op welke wijze het onderzoek wordt uitgevoerd. De privaat onderzoekers hebben hierbij wel een verantwoordelijkheid om binnen de grenzen van de wet te blijven. Maar ook de opdrachtgever heeft een rol in de keuzes die worden gemaakt.

Kan een privaat onderzoeker binnen de grenzen van de wet niet voldoen aan de verwachtingen of wensen van de opdrachtgever, dan zal hij de samenwerking met de opdrachtgever moeten beëindigen.

Voor sommige opdrachtgevers is deze rol belangrijk. Een ouder zal wellicht eerst graag meer informatie hebben over wat er speelt, voordat ze de politieorganisatie inschakelt na gebeurtenissen met zijn of haar kind. Een werkgever zal ook graag zelf een bepaalde mate van controle houden over wat er aan onderzoek wordt uitgevoerd in zijn bedrijf.

Veel mensen vinden het ook prettig om zelf betrokken te zijn en te blijven bij een onderzoek naar een incident waar zij slachtoffer van zijn geworden. Dit is begrijpelijk.

In een privaat onderzoek heeft een opdrachtgever veel meer controle. Maar ook in een privaat onderzoek moet het onderzoek worden uitgevoerd binnen de kaders van de wet.

Wanneer een vervolging van de verantwoordelijke gewenst is, zal men toch ook altijd een aangifte bij de politie moeten doen. Ook als er eerst een privaat onderzoek heeft plaatsgevonden.

Doelstelling en aard van het onderzoek

Een onderzoek van de politieorganisatie heeft als doel te onderzoeken of er sprake is van een strafbaar feit en zo ja, wie schuldig is aan dat strafbare feit. Het onderzoek wordt zodanig uitgevoerd dat de betrokkene (de verdachte) in een juridisch traject verantwoordelijk kan worden gehouden voor zijn daden.

In een privaat onderzoek hoeft er geen sprake te zijn van een strafbaar feit. Ook situaties waarbij (nog) geen vermoeden van een strafbaar feit bestaat, maar er wel onzekerheid is bij een opdrachtgever, kunnen worden onderzocht door een privaat onderzoeker. Denk aan betwist ouderschap, vermoedens van samenwonen in (partner)alimentatiezaken en ongeoorloofd ziekteverzuim.

In deze zaken is sprake van een civiele kwestie (aangelegenheden tussen private partijen onderling).

En ook in situaties waarin de politieorganisatie (nog) niet voldoende aanknopingspunten ziet voor een onderzoek, kan een privaat onderzoeksbureau hier een uitkomst bieden. Een opdrachtgever neemt contact op met de politieorganisatie of met een privaat onderzoeker, als hij genoeg aanleiding heeft om te vermoeden dat er misstanden aan de gang zijn of zijn geweest. Als er (nog) niet genoeg informatie bekend is om daadwerkelijk een politieonderzoek op te starten, kan een privaat onderzoek wellicht meer informatie verzamelen waaruit duidelijk wordt of er daadwerkelijk iets aan de hand is. De opdrachtgever wordt gerustgesteld of de politieorganisatie krijgt voldoende aanleiding om toch een onderzoek op te starten.

Kosten

Wanneer de politieorganisatie een onderzoek uitvoert, wordt dit bekostigd door de overheid. Het gehele onderzoek en de vervolging van de verdachten door het Openbaar Ministerie, vindt plaats zonder dat daar kosten voor de aangever aan te pas komen.

Een privaat onderzoek brengt wel kosten voor de opdrachtgever met zich mee. De kosten van een privaat onderzoek zijn erg afhankelijk van de aard en complexiteit van het onderzoek. De kosten voor een onderzoek variëren van enkele honderden tot enkele duizenden euro’s. In sommige situaties zijn de kosten voor een onderzoek te verhalen. Lees hier meer over in het gratis ebook.

Hoe maak je de keuze?

De keuze voor een aangifte bij de politie of (eerst) een onderzoek door een privaat onderzoeker is afhankelijk van de situatie en het doel van de opdrachtgever.

Indien sprake is van een strafbaar feit, en je wilt graag dat de verantwoordelijke hiervoor aansprakelijk gesteld wordt, vraag dan advies bij de politie en doe (indien mogelijk) aangifte van het gebeurde.

Kan de politie je niet verder helpen, vraag dan wat de reden is dat er geen onderzoek kan worden opgestart, en vraag met deze informatie advies aan een privaat onderzoeksbureau.

Is er geen sprake van een strafbaar feit of is er nog niet voldoende aanleiding om te vermoeden dat er een strafbaar feit heeft plaatsgevonden, kan een privaat onderzoeker je helpen.

Het is nooit in het belang van de aangever of opdrachtgever dat een privaat onderzoek een politieonderzoek frustreert.

Wanneer het doel van een onderzoek een sanctie voor de verantwoordelijke van een incident betreft, ga dan altijd na bij de politieorganisatie of een onderzoek kan worden opgestart en zo niet, waarom niet. Samenwerking – ook tussen de politieorganisatie en private onderzoeksbureaus – is altijd in het voordeel van iedere betrokkene.

Samen naar de waarheid!
Cynthia