Het handschrift van een persoon ontstaat (kort gezegd) door de automatische, motorische beweging die we bij het leren schrijven in ons zenuwstelsel hebben opgeslagen. Kinderen leren schrijven op jonge leeftijd en vervolgens ontwikkelen kinderen een eigen handschrift tot in hun tienerjaren. Wanneer de adolescente leeftijd wordt bereikt, wordt ook het definitieve handschrift gevormd. Natuurlijk ligt het exacte tijdstip bij iedereen anders.
Vervolgens is het handschrift een uniek kenmerk voor de auteur. Zo uniek, dat er zelfs identificaties op worden gemaakt.
Ondanks dat handschrift unieke kenmerken bevat is het uiterlijk van het handschrift onder bepaalde invloeden toch anders. De teksten lijken door verschillende personen te zijn geschreven; alleen nauwkeurig handschriftonderzoek kan nog aantonen wie de schrijver is geweest.
Ik merk het bij mezelf ook. Als ik door mijn aantekeningenschrift heen blader, zie ik zeer verschillende handschriften van mezelf.
Er zijn verschillende redenen waarom een handschrift van één persoon er verschillend uit kan zien. Hieronder benoem ik vijf oorzaken van een anders ogend handschrift.
-
Ziekte / handicap
Omdat de totstandkoming een fysiek en neurologisch gestuurd proces is, verandert het handschrift wanneer de auteur lijdt aan een ziekte die zijn motoriek of neurologische processen aantasten.
Met betrekking tot ziekten gaat het hierbij om bijvoorbeeld Parkinsson, Alzheimer of ALS.
Ziektes of handicaps aan de spieren en gewrichten, zoals reuma, kunnen ook effect hebben op het handschrift, doordat de spierbewegingen niet meer op dezelfde manier verlopen als voor de ziekte.
Ook tijdelijke medische klachten zoals een gebroken pols, of een diepe snee in de vinger waardoor de auteur zijn pen niet meer goed kan vasthouden, kunnen effect hebben op het handschrift.
-
Ouderdom
De veranderingen in handschrift die worden toegeschreven aan ouderdom, ontstaan vaak door een samenspel van verminderde gezondheid. Wanneer de auteur slechter gaat zien, minder gemakkelijk zijn spieren kan bewegen en wellicht meer moeite heeft met fijne motoriek, verandert het handschrift zonder dat er een specifieke ziekte als oorzaak kan worden genoemd. Op dit moment worden de veranderingen in handschrift toegeschreven aan ouderdom.
-
Gebruikt schrijfgerei
Een vulpen schrijft anders dan een potlood. Ook wanneer een potlood net is geslepen en een scherpe punt heeft, voelt dit voor de auteur anders dan wanneer het potlood een stompe punt bevat.
Ook geeft een dikke whiteboardstift andere lijnen weer dan een dunne balpen.
Het soort schrijfgerei verandert niets aan de motoriek van de auteur. De auteur zal het schrijfgerei echter wel op een iets andere manier vasthouden waardoor zijn spierbewegingen resulteren in een andere schrijflijn.
Bijvoorbeeld bij dikke stiften, zal de auteur zijn bewegingen ook groter moeten maken om leesbaar te schrijven. Alleen het bewegen van de vingers, de hand en de pols is niet meer genoeg. De hele onderarm (en elleboog) moeten bewegen om een leesbare tekst te produceren. Dit resulteert in veranderingen in het handschrift.
-
Ondergrond
Evenals het soort schrijfgerei, zorgt ook de ondergrond niet voor een verandering in de motoriek van de schrijver, maar wel voor een verandering van het effect van de inktlijn op de ondergrond.
Schrijven op een papier op een harde ondergrond (zoals een bureau) geeft een andere lijn weer dan wanneer geschreven wordt op een papier dat op iemands rug ligt of tegen een muur gehouden wordt.
Ook het schrijven op een niet stabiele ondergrond (zoals op het ontvangstkastje van de pakketpostbode) zal resulteren in een andere lijnweergave dan wanneer een wel stabiele ondergrond wordt gebruikt.
Ook de structuur van de ondergrond heeft effect op de lijnweergave. Een geribbelde ondergrond zal resulteren in ribbels in de lijn.
Veel mensen vinden het prettig om een aantal papieren onder elkaar te leggen als ze op het bovenste document schrijven. Dit schrijft prettiger dan wanneer het te beschrijven papier direct op het bureau ligt.
De dikkere ondergrond die een heel klein beetje ‘meeveert’ met de penlijn, maakt dat stabieler geschreven kan worden en dat men minder last heeft van kleine verstoringen in of op de ondergrond (krasjes in het bureaublad, kruimels op het bureaublad).
-
Gemoedstoestand
De gemoedstoestand van de auteur heeft wel enige invloed op de motoriek van de auteur. Wanneer je je zenuwachtig voelt of erg boos of verdrietig bent, zijn je bewegingen anders dan wanneer je je in een neutrale gemoedstoestand bevindt. Je gaat trillen, maakt grotere, heftigere bewegingen of schrijft juist kleiner en meer gedrongen dan normaal.
Doordat je gemoedstoestand effect heeft op je hele lichaam, zal ook je motoriek enigszins wijzigen waardoor je handschrift er ook iets anders uitziet.
Overige factoren
Er zijn nog vele andere factoren die van invloed kunnen zijn op het handschrift. Denk bijvoorbeeld aan de schrijver die zeer koude vingers heeft en maar moeilijk zijn pen kan vasthouden. Of de persoon die handschoenen draagt als hij een tekst opschrijft. En ook de bruid die haar handtekening op de huwelijksakte zet, zal anders schrijven dan wanneer ze een snelle aantekening maakt in haar agenda.
Gevolgen voor onderzoek
Een forensisch schriftexpert zal altijd rekening houden met de mogelijkheid dat bepaalde kenmerken in schrift kunnen zijn ontstaan door een externe factor.
De verschillende factoren die bijdragen aan het uiterlijk van een schrift, hebben allen hun eigen invloed op de unieke karakteristieken van handschrift. Een forensisch schriftdeskundige kan een gedegen uitspraak doen over de mogelijke oorzaken van aangetroffen kenmerken in schrift en vaststellen of de schriften van dezelfde auteur afkomstig zijn of niet.
Samen naar de waarheid!
Cynthia
